حق ماموریت یکی از حقوق کارمندان و کارگران است که توسط کارفرما پرداخت می‌شود. فعالیت‌های برخی از شرکت‌ها و سازمان‌ها، خارج از محل مستقر نیروهای سازمانی‌ست و برخی از نیروها ناچار به طی مسیر برای انجام امور مربوطه هستند. از این فرایند به عنوان ماموریت یاد می‌شود و نیروهایی که به این ماموریت‌ها می‌روند باید حق ماموریت بگیرند. در این مقاله به تعریف ،فرمول و روش محاسبه حق ماموریت آن و موارد قانونی نوشته‌ایم:
حق ماموریت چیست؟
حق ماموریت، مبلغی است که به کارمندان و کارگرانی که برای انجام وظایف کاری به خارج از محل خدمت خود اعزام می‌شوند، پرداخت می‌شود. این مبلغ، شامل هزینه‌های رفت و آمد، اقامت، غذا و سایر هزینه‌های مرتبط با ماموریت است.
میزان و محاسبه حق ماموریت، بر اساس توافق بین کارفرما و کارگر تعیین می‌شود. در صورتی که این مبلغ در قرارداد یا موافقت بعدی بین کارفرما و کارگر تعیین نشده باشد، میزان آن بر اساس ضوابط و مقرراتی که توسط وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می‌شود، محاسبه خواهد شد. حق ماموریت، مشمول مالیات بر درآمد حقوق است.
حق ماموریت در قانون کار
طبق ماده ۴۶ قانون کار، فوق العاده ماموریت نباید کمتر از مزد ثابت و یا مزد روزانه مبنای فرد باشد. به‌علاوه هزینه‌های رفت و برگشت نیز باید توسط شرکت پرداخت شود. این قانون حق ماموریت در قانون کار است اما باید بدانید که مبلغ مشخصی برای حق ماموریت‌ها در نظر گرفته نشده و در برخی موارد حتی فرمول خاصی برای محاسبه حق ماموریت در نظر نمی‌گیرند.
انواع حق ماموریت
حق ماموریت، بر اساس عوامل مختلف، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. برخی از مهم‌ترین انواع حق ماموریت عبارتند از:
حق ماموریت روزانه
یکی از پرتکرارترین ماموریت‌ها، ماموریت‌های روزانه است. در این مورد کارگر باید حداقل ۵۰ کیلومتر از محل کار خود دور شده باشد و یا شب را در مقصد اقامت داشته باشد. در چنین حالتی به او فوق العاده ماموریت تعلق می‌گیرد. هزینه‌های رفت و آمد به محل ماموریت روزانه طبق قانون بر عهده کارفرما است.
حق ماموریت ساعتی
ماموریت های ساعتی، در واقع ماموریت هایی هستند که در آن کارگر طی ساعات روز برای انجام امور محوله از محل شرکت خارج می شود. این ماموریت ها به دلیل کم بودن فاصله و انجام در ساعات کاری، شامل پرداخت حق ماموریت نمی شود. هر چند اگر کارگر در ساعات غیر کاری به ماموریت های ساعتی برود، شامل پرداخت اضافه کاری می گردد. هزینه های رفت و آمد ماموریت های ساعتی نیز بر عهده کارفرما است و یک سامانه حضور و غیاب آنلاین عهده دار انجام این امور است.
حق ماموریت خارجی
از مهم‌ترین و البته هزینه‌بردارترین ماموریت‌ها، ماموریت‌های خارجی است. هزینه‌های جاری این ماموریت‌ها مانند هزینه اقامت، خوراک، بلیط رفت و برگشت و عوارض خروج از کشور همگی توسط کارفرما پرداخت می‌شوند. البته درباره نحوه پرداخت حق ماموریت و هزینه ها در ماده ۵۴ قانون کار صحبتی نشده است. بنابراین بهتر است در صورتی که درباره هزینه‌ها در قرارداد کاری خود صحبت نکرده‌اید قبل از انجام ماموریت حتما درباره نحوه پرداخت ها با کارفرما توافق کنید.
حق ماموریت شبانه روزی
حق ماموریت شبانه روزی، شامل هزینه‌های رفت و آمد، اقامت، غذا و سایر هزینه‌های مرتبط با ماموریت شبانه روزی می‌شود.
فرمول محاسبه حق ماموریت 1404
همانطور که پیشتر اشاره شد حق ماموریت برای بسیاری از سازمان‌ها فرمول خاصی ندارد و آنها بر طبق قوانین و اصول داخلی خود برای ماموریت‌ها مبلغی می‌پردازند. با این حال بر طبق عرف شرکت‌ها از برخی فرمول‌ها برای پرداخت حق ماموریت استفاده می‌شود. همچنین برخی از سایت‌ها نرم افزار حق ماموریت هم ابداع کرده‌اند که کار را برای آن دسته از شرکت‌هایی که بر طبق فرمول عمل می‌کنند راحت کرده است. در ادامه به توضیح نحوه محاسبه حق ماموریت 1404 می‌پردازیم:
حق ماموریت داخلی
در صورتی که حق ماموریت داخلی، روزانه باشد، فرمول محاسبه آن به شرح زیر است:
حق ماموریت روزانه = مزد مبنای روزانه × ضریب حق ماموریت
در صورتی که حق ماموریت داخلی، شبانه روزی باشد، فرمول محاسبه آن به شرح زیر است:
حق ماموریت شبانه روزی = (مزد مبنای روزانه × ضریب حق ماموریت) + هزینه رفت و آمد + هزینه اقامت + هزینه غذا
حق ماموریت خارجی
در صورتی که حق ماموریت خارجی، روزانه باشد، فرمول محاسبه آن به شرح زیر است:
حق ماموریت روزانه = مزد مبنای روزانه × ضریب حق ماموریت × نرخ ارز
در صورتی که حق ماموریت خارج از کشور، شبانه روزی باشد، فرمول محاسبه آن به شرح زیر است:
حق ماموریت شبانه‌روزی = (مزد مبنای روزانه × ضریب حق ماموریت × نرخ ارز )+ هزینه رفت و آمد + هزینه اقامت + هزینه غذا
- ضریب حق ماموریت
ضریب حق ماموریت، توسط وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می‌شود. این ضریب، بر اساس عوامل مختلفی مانند نوع حق ماموریت، مدت زمان ماموریت، و محل ماموریت تعیین می‌شود.
- مزد مبنای روزانه
مزد مبنای روزانه، مبلغی است که به عنوان پایه محاسبه حقوق و مزایای کارگر در نظر گرفته می‌شود. این مبلغ، معمولاً معادل یک سی و سوم مزد ماهانه کارگر است.
حق ماموریت در روز تعطیل
چنانچه ماموریت کارکنان در روز تعطیل باشد هم مشمول دریافت فوق العاده ماموریت و هم مشمول دریافت تعطیل کاری خواهند بود. البته محاسبه تعطیل کاری با جایگزین و بدون جایگزین متفاوت است ولی به هر حال کارکنان مشمول تعطیل کاری هم خواهند بود.
حق ماموریت برای کارمندان دولت چطور محاسبه می‌شود؟
پاداش ماموریت برای کارمندان دستگاه‌های اجرایی که برای انجام وظایف خود به مکانی خارج از شهرستان محل خدمت اعزام می‌شوند و نیاز به توقف شبانه دارند، برابر با یک‌بیست‌وپنجم حقوق آنها محاسبه می‌شود. علاوه بر این، مبلغی معادل یک‌پنجاهم مابه‌التفاوت حقوق مشمول بیمه نیز به این پاداش افزوده می‌شود. در صورتی که کارمند در محل ماموریت توقف شبانه نداشته باشد، فقط ۵۰٪ از مبلغی که به‌عنوان حق ماموریت برای کارمندان دولت محاسبه شده، به او پرداخت می‌شود. استثنایی برای کارکنان سازمان راه‌داری وجود دارد. کارمندانی که مسئولیت بازگشایی، مرمت و نگهداری راه‌ها و جاده‌ها را بر عهده دارند، حتی در صورت عدم توقف شبانه در ماموریت، حقوق کامل ماموریت را دریافت خواهند کرد.
همچنین، کارمندانی که برای تدریس به شهرستانی غیر از شهرستان محل خدمت اعزام می‌شوند، در صورتی که حداقل ۵ ساعت در روز تدریس داشته باشند، تا ۵۰ درصد بیشتر از ارقام مصوب حق ماموریت دریافت خواهند کرد.
شرایط حق ماموریت
قرارداد یا موافقت بعدی
حق ماموریت، تنها در صورتی به کارگر تعلق می‌گیرد که کارگر به موجب قرارداد یا موافقت بعدی به ماموریت اعزام شود. قرارداد یا موافقت بعدی، باید به صورت کتبی باشد و در آن، محل ماموریت، مدت زمان ماموریت، و سایر شرایط ماموریت مشخص شده باشد.
خارج از محل خدمت
حق ماموریت، تنها در صورتی به کارگر تعلق می‌گیرد که ماموریت خارج از محل خدمت کارگر باشد. محل خدمت کارگر، مکانی است که کارگر در آن مشغول به کار است. در صورتی که کارگر به موجب قرارداد یا موافقت بعدی به ماموریت اعزام شود، اما ماموریت در محل خدمت کارگر باشد، حق ماموریت به کارگر تعلق نمی‌گیرد.:
نوع حق ماموریت
حق ماموریت کارکنان، بر اساس نوع آن، به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می‌شود. حق ماموریت داخلی، به ماموریت‌هایی گفته می‌شود که در محدوده یک شهر یا استان انجام می‌شوند. حق ماموریت خارجی، به ماموریت‌هایی گفته می‌شود که خارج از کشور انجام می‌شوند.
مدت زمان ماموریت
حق ماموریت، بر اساس مدت زمان آن، به دو دسته روزانه و شبانه روزی تقسیم می‌شود. حق ماموریت روزانه، به ماموریت‌هایی گفته می‌شود که مدت زمان آن کمتر از یک روز است. حق ماموریت شبانه روزی، به ماموریت‌هایی گفته می‌شود که مدت زمان آن بیش از یک روز است.
محل ماموریت
حق ماموریت، بر اساس محل ماموریت، به دو دسته ساده و مستقر تقسیم می‌شود. حق ماموریت ساده، به ماموریت‌هایی گفته می‌شود که نیاز به اقامت در محل ماموریت ندارد. حق ماموریت مستقر، به ماموریت‌هایی گفته می‌شود که نیاز به اقامت در محل ماموریت دارد.
هزینه‌ها در ماموریت به چه صورت است؟
هزینه‌های ماموریت، شامل هزینه‌های رفت و آمد، اقامت، غذا و سایر هزینه‌های مرتبط با ماموریت است. این هزینه‌ها، بر اساس توافق بین کارفرما و کارگر تعیین می‌شود. در صورتی که میزان هزینه‌های ماموریت در قرارداد یا موافقت بعدی بین کارفرما و کارگر تعیین نشده باشد، میزان آن بر اساس ضوابط و مقرراتی که توسط وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می‌شود، محاسبه خواهد شد.
هزینه رفت و آمد
هزینه رفت و آمد، شامل هزینه‌های حمل و نقل، اقامت در هتل یا مسافرخانه، و سایر هزینه‌های مرتبط با رفت و آمد به محل ماموریت است.
هزینه اقامت
هزینه اقامت، شامل هزینه‌های اجاره اتاق، غذا، و سایر هزینه‌های مرتبط با اقامت در محل ماموریت است.
هزینه غذا
هزینه غذا، شامل هزینه‌های تهیه غذا یا استفاده از خدمات رستوران در محل ماموریت است.
سایر هزینه‌ها
سایر هزینه‌های مرتبط با ماموریت، شامل هزینه‌های جانبی مانند هزینه‌های تلفن، اینترنت، و سایر هزینه‌های مرتبط با انجام وظایف کاری در محل ماموریت است.
مآیا حق ماموریت مشمول بیمه و مالیات است؟
بررسی معافیت از بیمه
حق ماموریت جزو مواردی است که مشمول کسر حق بیمه تامین اجتماعی نمی‌شود. سازمان تامین اجتماعی اعلام کرده است که هزینه سفر و فوق‌العاده ماموریت از پرداخت حق بیمه معاف هستند.
بررسی معافیت از مالیات
طبق بند ۶ ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت مربوط به شغل از پرداخت مالیات بر درآمد حقوق معاف است.
شرایط معافیت:
- ماموریت واقعی بوده و مرتبط با فعالیت شرکت باشد.
- فاصله از محل اصلی کار حداقل ۵۰ کیلومتر باشد یا کارمند ناچار به توقف شبانه در محل ماموریت شود.
- مدارک و مستندات کافی برای اثبات ماموریت (مانند حکم ماموریت) وجود داشته باشد و پرداخت خارج از لیست حقوق و به صورت جداگانه با ارائه مستندات صورت گیرد. اگر حق ماموریت به صورت مستمر و بدون مدارک کافی در لیست حقوق وارد شود، ممکن است مشمول مالیات تلقی گردد.
حداکثر زمان ماموریت تا چه حدی است؟
شاید برای خیلی ها این سوال پیش بیاید که حداکثر حق ماموریت برای کارگران و کارمندان چقدر است؟ باید گفت قانون کار هیچ گونه محدودیتی را برای مدت‌زمان ماموریت‌های سال در نظر نگرفته است و این مدت به توافق بین کارمند و کارفرما بستگی دارد.
تفاوت فوق‌العاده ماموریت و حق ماموریت
عبارات «حق ماموریت» و «فوق‌العاده ماموریت» از نظر معنایی کاملا یکسان بوده و به وجهی اطلاق می‌شود که بر اساس ضوابط و فرمول محاسباتی معین، به کارمندان و کارگران در ازای انجام وظایف محوله در خارج از محل خدمت پرداخت می‌گردد.
تفاوت هزینه سفر و حق ماموریت
- حق ماموریت: مبلغی است که علاوه بر حقوق روزانه، به افرادی که به ماموریت خارج از محل خدمت خود اعزام می‌شوند، پرداخت می‌گردد. این مبلغ جزو حقوق و مزایای فرد محسوب می‌شود.
- هزینه سفر: شامل هزینه‌هایی مانند ایاب و ذهاب و خورد و خوراک می‌شود. این هزینه‌ها می‌توانند به صورت تنخواه با ارائه لیست هزینه‌ها پرداخت شوند یا در صورتی که فرد از جیب خود پرداخت کرده باشد، به او بازپرداخت شوند. هزینه سفر جزو هزینه‌های شرکت به حساب می‌آید.
می‌توان گفت؛ حق ماموریت یک پرداخت اضافی به حقوق فرد است، در حالی که هزینه سفر، بازپرداخت یا پوشش هزینه‌های انجام شده در طول سفر کاری است.
جمع‌بندی
حق ماموریت، به عنوان پرداختی قانونی و مکمل حقوق، برای جبران و قدردانی از کارمندانی که وظایف خود را خارج از محل ثابت کاری انجام می‌دهند، ضروری است. این مبلغ که بر اساس ضوابط و فرمول‌های معین محاسبه می‌شود، با هزینه‌های مستقیم سفر نظیر ایاب و ذهاب و اقامت تفاوت داشته و به عنوان بخشی از درآمد مشمول مالیات کارمند محسوب می‌گردد. شناخت دقیق تفاوت این دو و آگاهی از قوانین مربوط به آن، هم برای کارفرما و هم برای کارمند، جهت شفافیت مالی و رعایت حقوق طرفین اهمیت بسزایی دارد. بنابراین، حق ماموریت نه تنها یک جبران مالی، بلکه به رسمیت شناختن شرایط خاص کاری در خارج از محیط معمول است.