ترک کار چیست؟ بررسی قانون، عواقب و جریمه ترک کار

برای درک مفهوم ترک کار، ابتدا باید تعریف ترک کار را به صورت دقیق در عرف و قانون مورد بررسی قرار دهیم. وقتی کارگر یا کارمندی با کارفرمای خود قراردادی منعقد می‌کند و هر دو طرف آن را امضا می‌کنند، ملزم به رعایت تمامی بندها و مواد آن خواهند بود. ما در این مطلب در خصوص تمام جزئیات ترک شغل و قوانین مربوط به آن توضیحاتی ارائه داده‌ایم:

منظور از ترک کار چیست؟

در بند اول دستورالعمل شماره ۱۷ روابط کار (منتشر شده توسط وزارت کار و امور اجتماعی در سال ۹۰) ذکر شده ترک کردن کار به معنای فسخ یک‌جانبه قرارداد توسط کارگر بدون مجوز قانونی است. در ترک کار، کارگر باید قصد و نیت قانونی برای انجام این کار را داشته باشد. بنابراین، اگر این قصد وجود نداشته باشد، صرف عدم حضور در محل کار، به عنوان ترک کار محسوب نمی‌شود.

پرسنلی که ترک کار می‌کند باید بداند که برخی از مزایا فقط در صورت اطلاع قبلی به کارفرما، قابل اعمال هستند. اگر بدون اطلاع رسانی به کارفرما و بخش منابع انسانی شرکت، به صورت ناگهانی و بی‌دلیل از ادامه همکاری خودداری شود، شخص در واقع ترک کار کرده‌ و ممکن است نتواند مزایا و حقوق خود را درخواست کند. اما اگر چند روز سر کار نباشد، ترک کار اتفاق نیفتاده است. 

قانون ترک کار چگونه است؟

فعالین بازار کسب و کار، کارمندان و کارگرانی که قصد ترک کار دارند باید به عواقب استعفا و ترک کار طبق قوانین وزارت کار، آگاه باشند. این نکته را باید درنظر داشت که عدم حضور کارگر در محل کار در صورتی که قصد و نیت فسخ قرارداد را نداشته باشد، ترک کار به حساب نمی آید.
قانون‌گذار در قانون ترک کار تامین اجتماعی (مصوب سال ۱۳۶۹) صراحتا به قانون ترک کار اشاره نکرده و تبصره‌ها یا آیین‌نامه‌های اجرایی برای آن تعریف نشده است و تنها در ماده ۲۵ این قانون به فسخ یکجانبه قرارداد کاری اشاره می کند. در ماده ۲۵ قانون کار ذکر شده:
«هنگامی که قرارداد کار برای مدت موقت و یا جهت انجام کار مشخصی منعقد شود، هیچ یک از طرفین به‌تنهایی حق فسخ آن را  ندارند». بر اساس قانون ترک کار ۱۴۰۲ در صورتی که هریک از طرفین یک طرفه و بدون علت قرارداد را فسخ کند، عمل ترک کار انجام داده است. در چنین شرایطی هر کدام از طرفین حق دارند نسبت به انجام شکایت علیه طرف دیگر، اقدام کنند.
تبصره: رسیدگی به اختلافات مربوط به قراردادهای کاری و فسخ آن به عهده هیات‌های تشخیص و حل اختلاف است.

دلایل ترک کار کارگر

مهم است بدانید که دلایل ترک کار متفاوت برای هر فرد و در هر شرایطی ممکن است متفاوت باشند. همچنین، برخی افراد ممکن است ترک کار را به عنوان یک فرصت برای رشد و توسعه شغلی ببینند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به دلایل اضطراری و ناخواسته تصمیم به ترک کار بگیرند. ترک کار کارگر می‌تواند به دلایل متعددی رخ دهد. در زیر برخی از دلایل رایج ترک کار کارگر را بررسی می‌کنیم:

عدم رضایت شغلی: عدم رضایت از شرایط کاری، محتوای شغلی، روابط سازمانی یا فرصت‌های حرفه‌ای می‌تواند یکی از عوامل اصلی ترک کار باشد.

پیشرفت حرفه‌ای: برخی افراد ممکن است به دنبال فرصت‌های پیشرفت و رشد حرفه‌ای باشند و اگر احساس کنند در شغل فعلی خود این فرصت‌ها وجود ندارد، ممکن است تصمیم به ترک کار بگیرند.

شرایط مالی: حقوق و پاداش ناکافی، عدم افزایش حقوق مناسب در طول زمان، عدم ارائه مزایا و پاداش‌های مناسب می‌توانند دلایلی برای ترک کار باشند.

تعارضات سازمانی: مشکلاتی مانند ناسازگاری با همکاران یا مدیران، عدم رعایت حقوق کارگری، محدودیت‌های سازمانی یا فرهنگ سازمانی نامطلوب می‌توانند به ترک کار منجر شوند.

فرصت‌های شغلی بهتر: در برخی موارد، فرصت‌های شغلی بهتری در سازمان‌های دیگر ممکن است برای فرد جذاب باشد و او را به ترک کار در محل فعلیش ترغیب کند.

عوامل شخصی: عوامل شخصی مانند مهاجرت، تغییر شهر یا کشور، مراقبت از خانواده، به دنبال کسب تحصیل بیشتر و غیره نیز می‌توانند دلایل ترک کار باشند.

مراحل قانونی و اصولی ترک کار

برای انجام ترک کار به طور قانونی و با رعایت اصول، مراحل زیر را باید طی کنید:

اعلام قصد: به کارفرما خود یا واحد HR حداقل ۳۰ روز قبل از تاریخ ترک محل کار خود، استعفای خود را به صورت کتبی اعلام کنید. این در صورتی لازم است که قرارداد شغلی شما به اتمام نرسیده باشد و قصد ترک کار را در طول مدت قرارداد داشته باشید. در غیر این صورت، در پایان قرارداد، دیگر وظیفه‌ای برای ماندن در محل کار ندارید.

نوشتن استعفانامه: استعفای خود را به صورت کتبی و رسمی طبق قوانین داخلی شرکت خود بنویسید. هر شرکت ممکن است قوانین خاص خود را برای استعفا داشته باشد و ممکن است مدیریت فقط استعفا را با این شرایط قبول کند. بنابراین، قبل از نوشتن استعفا، به واحد منابع انسانی مراجعه کرده و جزئیات مورد نیاز را بپرسید.

ادامه کار تا تاریخ مشخص شده: طبق قانون ترک کار تامین اجتماعی، بعد از ارسال کتبی استعفای خود، باید به کار ادامه دهید تا کارفرما به مدت یک ماه فرصت داشته باشد برای جایگزینی نیرو. البته، برخی از کارفرمایان ممکن است طبق قوانین داخلی شرکت، شما را از این الزام مستثنی کنند و بخواهند شما در سازمان بمانید.

نحوه درخواست ترک کار

نیروی کاری که قصد ترک کار دارد باید با یک نامه رسمی، استعفای خود و علت آن را به کارفرما اطلاع دهید. نامه استعفا باید کوتاه، محترمانه و روشن باشد. در صورتی که کارگر مراحل مذکور را رعایت نکند، کارفرما می‌تواند از او به علت ترک شغل شکایت کند.

نمونه نامه استعفا و ترک از کار 

ریاست محترم شرکت …
با سلام و عرض ادب
احتراما به استحضار می‌رساند اینجانب خانم/ آقای … با سمت ……………… به شماره ملی ………..  از تاریخ ……. تا مورخه ….. در این شرکت مشغول بکار بوده‌ام که از تاریخ ……….. دیگر قادر به همکاری با این شرکت نیستم و درخواست استعفا دارم. لذا خواهشمند است با استعفا اینجانب موافقت نموده و اقدامات لازم را دستور دهید. ذکر دلایل با تشکر از زحمات شما و کل مجموعه مراتب جهت اعلام خدمتتان ارسال می گردد.
با تشکر و تجدید احترام

نمونه نامه پایان کار به تامین اجتماعی 

ریاست محترم اداره کار …
با سلام و عرض ادب
احتراماً باستحضار می‌رساند خانم/ آقای … با سمت ……………… به شماره ملی ……….. در این شرکت مشغول به‌کار بوده‌اند که از تاریخ ……….. اقدام به ترک کار خود نموده و دیگر به محل کار خود مراجعه ننموده‌اند. مراتب جهت اعلام خدمتتان ارسال می گردد.
با تشکر و تجدید احترام

تفاوت غیبت و ترک کار

غیبت و ترک کار دو مفهوم متفاوت هستند. در زیر به تفاوت‌های اصلی بین غیبت و ترک کار می‌پردازیم:

غیبت

غیبت به معنای عدم حضور در محل کار در زمانی است که شما موظف به حضور هستید، بدون اینکه اطلاع قبلی به کارفرما داده باشید.

مدت زمان: غیبت معمولا موقتی است و در طول آن شما هنوز به عنوان کارمند محسوب می‌شوید، اگرچه در زمان غیبت معمولاً حقوق و دستمزد شما تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ممکن است مجازاتی برای غیبت دریافت کنید.

ترک کار

ترک کار به معنای قطع نهایی و رسمی رابطه شغلی شما با کارفرما است. در این حالت، شما دیگر به عنوان کارمند در سازمان حضور ندارید و تعهدات شغلی را تکمیل نمی‌کنید.

مدت زمان: ترک کار ممکن است به صورت دائم یا موقت باشد. در هر صورت، این به معنای اتمام رابطه کاری شما با کارفرما است و معمولاً شامل تسویه حقوق و مزایا است.

آیا به ترک کار سنوات تعلق میگیرد؟

تمام کارگران و کارمندان با هر قرارداد کاری، مشمول دریافت سنوات می‌شوند. در حال حاضر و بر طبق قوانین موجود، کارگری که ترک کار کند نیز سنوات می‌گیرد. در گذشته، برخی بخشنامه‌ها وجود داشت که در آن عنوان شده بود در صورت ترک کار توسط کارگر، سنوات به وی تعلق نمی‌گیرد. اما این بخشنامه‌ها باطل شده‌اند و طبق قانون کار، سنوات به کارگر تعلق می‌گیرد، صرف نظر از اینکه به چه دلیل و چگونه رابطه کار به پایان رسیده باشد.

تفاوت خاتمه قرارداد کار و ترک کار چیست؟

خاتمه قرارداد کار و ترک کار دو مفهوم متفاوت هستند. در زیر به تفاوت‌های اصلی بین خاتمه قرارداد کار و ترک کار می‌پردازیم:

خاتمه قرارداد کار

خاتمه قرارداد کار به معنای پایان رسمی و قانونی رابطه کاری بین کارفرما و کارگر است. این می‌تواند به صورت توافقی بین طرفین یا بر اساس قوانین و مقررات مربوطه اتفاق بیفتد.

علل خاتمه: خاتمه قرارداد کار ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، مانند پایان مدت معین قرارداد، تمام شدن پروژه، تغییرات در سازمان یا عدم توافق میان طرفین در مورد شرایط کاری.

ترک کار

ترک کار به معنای قطع نهایی و رسمی رابطه شغلی یک کارمند با کارفرما است. در این حالت، کارمند دیگر به عنوان عضوی از سازمان حضور ندارد و تعهدات شغلی را تکمیل نمی‌کند.

علل ترک کار: ترک کار ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، مانند قبول یک شغل جدید، تغییر حرفه، ناکامی در روابط کاری، عدم رضایت از شرایط کاری یا تصمیم شخصی کارمند.

مهلت اعلام ترک کار به اداره کار

با توجه به قانون ترک کار، هر کارمند باید قبل از ترک شرکت، استعفای خود را به صورت کتبی حداقل ۳۰ روز قبل از تاریخ ترک به مدیریت ارائه دهد. پس از گذشت این ۳۰ روز، کارفرما بدون هیچ شرایطی نمی‌تواند کارمند را در سازمان حفظ کند و هر گونه اصرار یا اجباری در این زمینه، غیرقانونی است.

همچنین، مهم است بدانید که برخی شرکت‌ها قوانین داخلی خاص خود را دارند. ممکن است قانون کار شما را ملزم به اطلاع‌رسانی به مدیریت به مدت ۳۰ روز قبل از ترک کند، اما در قرارداد شغلی شما ممکن است بندی وجود داشته باشد که شما را ملزم به حضور برای مدت زمان بیشتری در سازمان نگه دارد یا به شرکت در آموزش نیروی جدید کمک کنید و… . بنابراین، بهتر است در زمان امضای قرارداد شغلی در ابتدای همکاری، تمام بندهای مربوط به استعفا را به دقت مطالعه کنید و در صورتی که با متن قانون کار در تناقض باشند، از کارفرمای خود در مورد آنها سوال کنید.

جمع‌بندی

دلایل ترک کار از سوی نیروی کار می‌تواند متفاوت باشد. عدم رضایت شغلی، پیشرفت حرفه‌ای، شرایط مالی، تعارضات سازمانی، فرصت‌های شغلی بهتر و عوامل شخصی، از جمله این علت‌هاست.

طبق قانون، ترک شغل بدون قرارداد ترک شرکت، ممکن است برای شخص عواقب قانونی و حقوقی داشته باشد. بنابراین، اگر می‌خواهید از محل کار خود استعفا دهید، بهتر است این فرایند را به صورت صحیح و اصولی انجام دهید.