منابع انسانی یا HR چیست؟

در فضای کسب و کار، منابع انسانی یا واحد HR در سازمان‌ها و شرکت‌ها به نوعی قلب تپنده آن مجموعه به حساب می‌آید. منابع انسانی وظایف متعدد و حساسی در سازمان دارد و معمولا تنها واحدی‌ است که با تمام اعضا ارتباط برقرار می‌کند. ما در این مقاله درباره وظایف HRمنابع انسانی ، مسئولیت‌ها و مهارت‌ها نکاتی را شرح داده‌ایم:

منابع انسانی چیست؟

منابع انسانی به مجموعه‌ای از افراد یا کارکنان اشاره دارد که در یک سازمان یا شرکت فعالیت می‌کنند و نقش اساسی در اجرای وظایف و تحقق اهداف آن دارند. این منابع شامل مهارت‌ها، تجربیات، دانش، قابلیت‌ها و توانمندی‌های فردی است که هر فرد به سازمان یا جامعه می‌آورد.

تاریخچه منابع انسانی (human resource)

شاید بتوان گفت تاریخچه مدیریت منابع انسانی (HRM) به دوران باستانی باز می‌گردد، اما به طور مشخص در قرن بیستم شکل مدرن خود را گرفته است. در ابتدا فراهم آوردن نیروی کار مناسب و مدیریت افراد در سازمان‌ها مسئولیت اصلی از مدیریت عمومی یا تولید بود. با پیشرفت صنعتی و توسعه اقتصادی، نیاز به یک رویکرد علمی و سازمان‌یافته برای مدیریت انسان‌ها و منابع آن‌ها احساس شد.

در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ تئوری‌ها و مدل‌های نوینی در زمینه مدیریت منابع انسانی پدیدار شد که تاکید بر ارتقاء رفاه کارکنان، افزایش بهره‌وری و توسعه سازمانی داشت. در این دوره، نخبگان مدیریت مانند دوگلاس مک‌گرگور، فردریک هرتزبرگ و اریک تروئی مفاهیمی مانند مدیریت منابع انسانی، ارتباطات انسانی و نیروی انسانی را مطرح کردند. در دهه‌های بعدی با گسترش فناوری اطلاعات و جهانی سازی، مدیریت منابع انسانی تبدیل به یک دیدگاه استراتژیک و جهانی شد. این تغییرات نیاز به تخصص و توانمندی‌های جدیدی در مدیران منابع انسانی را ایجاد کرد تا بتوانند با چالش‌های پیچیده و تغییرات سریع جهان مدرن روبرو شوند.

امروزه، مدیریت منابع انسانی به عنوان یکی از بخش‌های کلان و حیاتی هر سازمان مورد توجه قرار گرفته و از فرآیندها، سیاست‌ها، و استراتژی‌های مدرنی برخوردار است که به بهره‌وری، نوآوری، و موفقیت سازمانی کمک می‌کند.

مدیریت منابع انسانی چیست؟

مدیریت منابع انسانی (HRM) به فرآیندها، استراتژی‌ها و فعالیت‌هایی اشاره دارد که برای جذب، آموزش، توسعه، مدیریت و حفظ این افراد انجام می‌شود تا عملکرد و نتایج سازمان را بهبود بخشد. این فعالیت‌ها شامل جذب استعداد، ارزیابی عملکرد، آموزش و توسعه حرفه‌ای، مدیریت روابط کارکنان و برنامه‌ریزی استراتژیک منابع انسانی است. هدف اصلی مدیریت منابع انسانی، هم‌آمیختن و هماهنگ کردن نیروی کار با اهداف و فرآیندهای سازمانی است تا نتایج موفقیت‌آمیز را تضمین کند.

شرح وظایف منابع انسانی (HR) چیست؟

وظایف مدیریت منابع انسانی گسترده و متنوع است. این وظایف HR نشان‌دهنده نقش حیاتی و چالش‌برانگیز مدیریت منابع انسانی در حفظ و توسعه نیروی کار و بهبود عملکرد و موفقیت سازمانی است و شامل موارد زیر می‌شود:

جذب و انتخاب

 این شامل تعریف نیازهای شغلی، تبلیغات استخدام، ارزیابی رزومه‌ها، مصاحبه و انتخاب افراد مناسب برای سازمان می‌شود.

آموزش و توسعه

برنامه‌ها و دوره‌های آموزشی برای افزایش مهارت‌ها و دانش کارکنان را طراحی، اجرا، و ارزیابی می‌کند.

مدیریت عملکرد

ارزیابی و نظارت بر عملکرد کارکنان، تعیین اهداف، بازخورد، و ارتقاء کارکنان را انجام می‌دهد.

مدیریت روابط کارکنان

حل اختلافات، مدیریت روابط کاری، پیشگیری از تعارضات، و ایجاد یک محیط کار مثبت و حمایت‌کننده است.

بازاریابی و ارتباطات داخلی

ارتقاء فرهنگ سازمانی، ارتباطات داخلی، و ترویج برند کارفرما به عنوان یک مکان کار مورد علاقه برای جذب و نگه‌داری است.

مدیریت پاداش و مزایا

طراحی، اجرا، و ارزیابی سیاست‌ها و برنامه‌های پاداش، حقوق، و مزایای کارکنان.

برنامه‌ریزی استراتژیک منابع انسانی

تطبیق نیروی کار با اهداف و استراتژی‌های کلان سازمان، توسعه برنامه‌های جامع منابع انسانی، و پیش‌بینی نیازهای آتی سازمان.

اداره و نظارت بر قوانین و مقررات

اطمینان از رعایت قوانین کار، مقررات داخلی، و استانداردهای اخلاقی و حرفه‌ای.

چارت منابع انسانی

استراتژی منابع انسانی

استراتژی منابع انسانی (HR) یک برنامه طولانی‌مدت برای جذب، توسعه، حفظ و مدیریت نیروی کار یک سازمان است که با اهداف کلان سازمان هم‌آهنگ است. استراتژی HR به سازمان کمک می‌کند تا نیروی کار خود را بهینه‌سازی کرده، فرهنگ و ارزش‌های مورد نظر را تقویت کند و به اهداف سازمانی خود دست یابد. عناصر کلیدی استراتژی منابع انسانی عبارتند از:

توافق بر ارزش‌ها و فرهنگ سازمانی: تعریف و ترویج ارزش‌ها، مبانی فرهنگی و هویت سازمانی که توسط کارکنان به اشتراک گذاشته می‌شود.

برنامه‌ریزی و توسعه: توسعه برنامه‌های آموزشی و توسعه حرفه‌ای برای ارتقاء مهارت‌ها و دانش کارکنان.

مدیریت عملکرد: ایجاد سیستم‌ها و فرآیندهایی برای ارزیابی، بازخورد و ارتقاء عملکرد کارکنان.

جذب و نگه‌داری استعداد: استراتژی‌های جذب موثر و برنامه‌های نگه‌داری تا کارکنان با توانمندی‌ها و مهارت‌های برتر را جذب و در سازمان حفظ کند.

مدیریت تغییر: ایجاد رویکردها و فرآیندهایی برای مدیریت تغییرات سازمانی و تطبیق با نیازها و چالش‌های جدید با رویکرد چابک منابع انسانی

مدیریت پاداش و پرداخت: توسعه سیستم‌ها و برنامه‌های پاداش و مزایا که انگیزه‌ها و تعهد کارکنان را تقویت می‌کند.

تحلیل داده‌ها و اندازه‌گیری عملکرد: استفاده از داده‌ها و آمار برای ارزیابی و بهینه‌سازی فرآیندهای منابع انسانی و اثربخشی استراتژی‌ها.

اهمیت منابع انسانی

منابع انسانی(human resource) نقش بنیادین و حیاتی در موفقیت هر سازمان ایفا می‌کند. این بخش به عنوان دارایی‌های ارزشمند و استراتژیک شناخته می‌شود که ارتباط و هماهنگی بین کارکنان و سازمان را تضمین می‌کند. همچنین، منابع انسانی با تطابق استراتژی‌ها و اهداف کلان سازمان، ارزش‌ها و مهارت‌های کارکنان را بهینه‌سازی می‌کند.

این بخش به شکل مستقیم در ترویج و تقویت فرهنگ و ارزش‌های مشترک سازمانی موثر است. همچنین مدیریت مناسب عملکرد کارکنان به بهره‌وری و عملکرد بالاتر سازمان کمک می‌کند. منابع انسانی نیازهای سازمان را پیش‌بینی می‌کند و استراتژی‌های مناسب برای تطبیق با تغییرات داخلی و خارجی ارائه می‌دهد. 

علاوه بر این، عملکرد واحد منابع انسانی به طور مستقیم بر نتایج مالی سازمان تأثیر می‌گذارد و توسعه منابع انسانی دلیل حفظ نیروی انسانی است. کارکنان موثر و راضی می‌توانند بهره‌وری را افزایش دهند و ارزش افزوده را بالا ببرند. در مجموع، منابع بشری بیش از یک بخش مدیریتی است. این واحد hr، به توسعه و موفقیت طولانی‌مدت سازمان کمک می‌کند و نقش مهمی در ایجاد و حفظ رقابت‌پذیری سازمان در بازارهای پویا و پیچیده امروزی دارد.

انواع سیستم های منابع انسانی

سیستم‌های منابع انسانی (HR Systems) نرم‌افزارها، فناوری‌ه، و فرآیندهایی هستند که سازمان‌ها برای مدیریت نیروی کار خود استفاده می‌کنند. این سیستم‌ها می‌توانند در بسیاری از فعالیت‌های منابع انسانی از جمله جذب، انتخاب، آموزش، مدیریت عملکرد و پرداخت به کار روند. هر یک از این سیستم‌ها و فناوری‌ها به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا فرآیندهای منابع انسانی خود را بهبود بخشند، عملکرد کارکنان را ارتقاء دهند و استراتژی‌های منابع انسانی خود را با اهداف و نیازهای سازمانی هماهنگ کنند. برخی از انواع اصلی سیستم‌های منابع انسانی عبارتند از:

۱- سیستم‌های مدیریت منابع انسانی: این سیستم‌ها برای اداره و مدیریت عملیات مرتبط با کارکنان مانند جذب، انتخاب، مدیریت عملکرد و پرداخت استفاده می‌شوند.

۲- سیستم‌های اطلاعات پرسنلی: این سیستم‌ها اطلاعات پرسنلی را جمع‌آوری، ذخیره و تجزیه و تحلیل می‌کنند و به تصمیم‌گیری‌های استراتژیک منابع انسانی کمک می‌کنند.

۳- سیستم‌های مدیریت توسعه منابع انسانی: این سیستم‌ها برای ارائه برنامه‌های آموزشی و توسعه حرفه‌ای به کارکنان استفاده می‌شوند.

۴- سیستم‌های مدیریت عملکرد: این سیستم‌ها ارزیابی عملکرد کارکنان را مدیریت می‌کنند و به ارتقاء عملکرد فردی و سازمانی کمک می‌کنند.

۵- سیستم‌های مدیریت پرداخت: این سیستم‌ها برای محاسبه حقوق، مزایا و سایر پاداخت‌ها به کارکنان استفاده می‌شوند.

۶- سیستم‌های مدیریت روابط با کارکنان: این سیستم‌ها برای ایجاد و حفظ روابط مثبت با کارکنان و بهبود رضایت و تعهد آن‌ها به سازمان استفاده می‌شوند.

۷- سیستم‌های تحلیل داده منابع انسانی: این سیستم‌ها برای جمع‌آوری و تحلیل داده‌های مرتبط با کارکنان و عملکرد آن‌ها به کار می‌روند تا تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و بهینه‌سازی فرآیندهای منابع انسانی را امکان‌پذیر کنند.

مهارت‌های مفید برای متخصصان منابع انسانی

متخصصان منابع انسانی باید دارای یک مجموعه گسترده از مهارت‌ها باشند تا بتوانند در محیط پویا و چالش‌برانگیز منابع انسانی به خوبی عمل کنند. این مهارت‌ها فقط بخشی از مهارت‌های مورد نیاز برای متخصصان منابع انسانی هستند و باید با توجه به نوع، اندازه و نیازهای خاص سازمان توسعه یافته و تقویت شوند. در زیر برخی از مهارت‌های کلیدی و مفید برای متخصصان منابع انسانی را مرور می‌کنیم:

مهارت‌های ارتباطی

توانایی برقراری ارتباط موثر با کارکنان، مدیران و دیگر اعضای تیم بسیار مهم است. این شامل گوش دادن فعال، صحبت دقیق  و استفاده از ابزارهای ارتباطی مختلف می‌شود.

مهارت‌های تحلیل داده

توانایی جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌های مرتبط با کارکنان و عملکرد سازمانی بسیار مهم است. یک متخصص منابع انسانی باید بتواند اطلاعات دریافتی خود را به خوبی تحلیل کند.

مهارت‌های تصمیم‌گیری

توانایی ارزیابی گزینه‌ها، تصمیم‌گیری در شرایط پیچیده و اجرای تصمیمات با اطمینان و قاطعیت برای متخصصان منابع انسانی ضروری است.

مهارت‌های مذاکره

یکی از توانایی‌های مهم برای کارشناس یا مدیر منابع انسانی مهارت مذاکره است. توانایی مذاکره با کارکنان، نمایندگان سازمانی و شرکای تجاری برای دستیابی به توافقات بسیار مفید خواهد بود.

نرم افزار مهم برای منابع انسانی

در دنیای امروز نرم‌افزارهای منابع انسانی (HR Software) ابزارهای کلیدی برای بهبود عملکرد و کارایی واحدهای منابع انسانی در سازمان‌ها هستند. این نرم‌افزارها توسط سازمان‌ها برای مدیریت و اتوماسیون فرآیندهای مختلف منابع انسانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در زیر برخی از مهم‌ترین و پرکاربردترین نرم‌افزارهای منابع انسانی را مرور می‌کنیم:

Timely 

یک نرم‌افزار مدیریت زمان است که بر اساس ایده ثبت زمان اتوماتیک فعالیت‌ها کاربران عمل می‌کند. برخلاف بسیاری از نرم‌افزارهای مشابه Timely به صورت خودکار و بدون نیاز به ورود دستی اطلاعات، زمان را برای فعالیت‌های مختلف ثبت می‌کند. این امکان به کاربران کمک می‌کند تا دقیق‌تر بفهمند که زمان‌هایی که صرف چه کاری می‌شود و چگونه می‌توان آن‌ها را بهینه‌سازی کرد.

Trello

یک ابزار مدیریت پروژه و همکاری تیم است که بر اساس سیستم کارتی یا “تابلویی” کار می‌کند. در Trello، هر پروژه به یک “تابلو” تخصیص می‌یابد و در آن تابلو، کارت‌ها را می‌توان برای وظایف، فعالیت‌ها، یا گروه‌های مختلف ایجاد کرد. این کارت‌ها می‌توانند به سادگی جابه‌جا و مرتب شوند، برچسب‌ها، توضیحات، فایل‌های پیوست، و زمان‌بندی‌ها را شامل شوند. 

Scoro

اگر به دنبال یک پلتفرم جامع برای مدیریت منابع انسانی خود هستید Scoro یک گزینه بی‌نظیر و فوق‌العاده است که هم‌زمان مجموعه‌ای گسترده از ابزارها و راهکارهای کاربردی شغلی شما را مدیریت و برنامه‌ریزی می‌کند. این نرم‌افزار به شما اجازه می‌دهد تا وظایف فردی و گروهی پرسنل را بر اساس زمان‌بندی هر پروژه مشخص کنید، همچنین تسهیل در برگزاری جلسات کاری و برقراری ارتباط با مدیران و پرسنل دارد و در پایان هر فعالیت با ارائه چک‌لیست و گزارش جامع کار به شما اطمینان می‌دهد.

Slack 

Slack یک ابزار موثر برای مدیریت منابع انسانی است که فضایی مناسب را برای همکاری و هماهنگی بین مدیران و پرسنل ارائه می‌دهد. این برنامه با ایجاد ارتباطات گروهی موثر و فراهم کردن امکان تبادل سریع و آنلاین اطلاعات، از ویژگی‌های برجسته خود بهره می‌برد. Slack نه تنها محدود به محیط کار نیست، بلکه امکان عضویت در گروه‌های کاری و برقراری ارتباط با افرادی از سرتاسر جهان را نیز فراهم می‌آورد. این امر به شما کمک می‌کند تا محدوده کاری و اطلاعاتی خود را گسترش دهید، و با دسترسی به کانال‌های خصوصی و عمومی، اطلاعات بیشتری را به دست آورید.

جمع‌بندی

با استفاده از فرآیندهای مدیریت منابع انسانی، سازمان‌ها قادر به جذب و نگه‌داری نیروهای متمایز، موثر و متعهد هستند که به توسعه و رشد آن‌ها کمک می‌کنند. همچنین منابع انسانی نقش مهمی در توسعه مهارت‌ها، ارزیابی عملکرد و ارتقاء فرهنگ و ارزش‌های سازمانی دارد. علاوه بر این، HR مسئول مدیریت امور مالی و پرداخت حقوق و دستمزد است و همچنین برنامه‌ها و سیاست‌هایی را برای بهبود رضایت و رفاه کارکنان اجرا می‌کند. در کل، منابع انسانیHR در سازمان به بهبود کارایی، افزایش توانمندی‌ها و ایجاد یک محیط کاری مثبت و پویا کمک می‌کند.