قوانین و شرایط اخراج کارگرچگونه است ؟

بسیاری از کارفرمایان هنگام مواجهه با مشکلات اقتصادی یا بروز اختلاف با کارگران، اخراج را ساده‌ترین راه‌حل می‌دانند؛ اما این اقدام می‌تواند مشکلات بسیاری برای آن‌ها ایجاد کند، بدون آنکه پیامدهای آن را به‌خوبی سنجیده باشند. به همین دلیل، کارفرمایان باید ابتدا با پیامدهای احتمالی اخراج آشنا شوند تا تصمیمی آگاهانه بگیرند. در این مقاله از شرایط و انواع اخراج کارگر و حق و حقوق کارگران بعد از اخراج  گفته‌ایم:

اخراج کارگر به دلیل بیماری

اخراج کارگر به دلیل بیماری یکی از موضوعات حساس در روابط کار است که باید با دقت و مطابق با قوانین و مقررات مربوطه انجام شود. در زیر نکات مهمی در این زمینه بررسی می‌شود:

حفاظت از حقوق کارگران بیمار

در بسیاری از کشورها، قوانین کار از کارگران بیمار حمایت می‌کنند و اخراج آن‌ها به دلیل بیماری ممکن است به‌عنوان تبعیض یا نقض حقوق انسانی تلقی شود. کارفرما باید به سلامت و وضعیت پزشکی کارگران توجه کند و از اخراج آن‌ها به دلیل بیماری جلوگیری کند.

مدت زمان غیبت

اگر کارگر به مدت طولانی غیبت داشته باشد و این غیبت باعث اختلال در روند کار شود، کارفرما ممکن است به فکر اخراج شدن از کار او بیفتد. با این حال، باید ثابت شود که غیبت کارگر به‌طور مستقیم بر عملکرد سازمان تأثیر گذاشته است.

گزارش‌های پزشکی

کارفرما ممکن است از کارگر بخواهد که مدارک پزشکی مربوط به بیماری‌اش را ارائه دهد. این مدارک به کارفرما کمک می‌کند تا تصمیم به اخراج یا ادامه همکاری را به‌طور صحیح اتخاذ کند. اگر کارگر قادر به ارائه مدارک معتبر باشد، اخراج او به دلیل بیماری ممکن است غیرقانونی باشد.

فرایند اخراج

در صورت لزوم اخراج کارگر، کارفرما باید از یک فرآیند قانونی و منصفانه پیروی کند. این شامل ارائه هشدار، بررسی شرایط کارگر و امکان بازگشت به کار است. اخراج باید به‌صورت مستند و با رعایت قوانین مربوطه انجام شود.

تبعیض و نابرابری

اخراج کارگر به دلیل بیماری ممکن است به‌عنوان تبعیض تلقی شود، به‌خصوص اگر کارفرما تنها بر اساس وضعیت پزشکی فرد اقدام کند. در چنین شرایطی، کارگر ممکن است بتواند شکایتی علیه کارفرما مطرح کند.

خدمات مشاوره و حقوقی

کارگران می‌توانند در صورت اخراج به‌خاطر بیماری از خدمات مشاوره و حقوقی استفاده کنند تا از حقوق خود دفاع کنند و از حمایت‌های قانونی برخوردار شوند.

اخراج کارمند به دلیل غیبت

اخراج کارمند به دلیل غیبت موضوعی حساس است که باید با دقت و در چارچوب قوانین کار انجام شود. در این بخش ابتدا باید بدانیم تعریف غیبت در قانون چیست؟
در متن قانون غیبت به معنی عدم حضور کارمند در محل کار است که ممکن است به دلایل مختلفی مانند بیماری، مشکلات شخصی یا مسائل خانوادگی باشد. نوع غیبت (موجه یا غیر موجه) در تعیین پیامدهای آن بسیار مهم است.  

غیبت موجه و غیرموجه

• غیبت موجه: غیبت‌هایی که به دلایل قانونی و قابل قبول مانند بیماری، مرخصی رسمی یا حوادث غیرمترقبه رخ می‌دهند. در این موارد، کارمند باید مدارک معتبر ارائه دهد.
  
• غیبت غیرموجه: عدم حضور در محل کار بدون اعلام قبلی یا ارائه دلیل قابل قبول. این نوع غیبت ممکن است به اخراج منجر شود، اما باید بر اساس قوانین و مقررات انجام گیرد.

مراحل اخراج

• هشدار اولیه: قبل از اخراج، کارفرما باید به کارمند هشدار دهد و به او فرصتی برای توضیح وضعیت بدهد. این هشدار معمولاً به‌صورت کتبی است و شامل جزئیات مربوط به غیبت و تأثیر آن بر کار می‌شود.
  
• بررسی شرایط: کارفرما باید وضعیت کارمند را بررسی کند و دلایل غیبت را مد نظر قرار دهد. در صورتی که کارمند دلایل موجهی داشته باشد، اخراج ممکن است غیرمنصفانه باشد.
• تصمیم نهایی: در صورت تداوم غیبت غیرموجه و عدم ارائه مدارک معتبر، کارفرما می‌تواند تصمیم به اخراج بگیرد. این تصمیم باید به‌صورت مستند و با رعایت قوانین مربوطه انجام شود.

قوانین کار

قوانین کار در بسیاری از کشورها برای حفاظت از حقوق کارمندان در موارد غیبت وضع شده‌اند. اخراج به دلیل غیبت باید مطابق با این قوانین و مقررات انجام شود تا از بروز دعاوی حقوقی جلوگیری شود.

تبعیض و نابرابری

اخراج کارمند به دلیل غیبت ممکن است به‌عنوان تبعیض تلقی شود، به‌خصوص اگر کارفرما بدون در نظر گرفتن شرایط فرد اقدام کند. اگر کارمند بتواند نشان دهد که اخراج او ناعادلانه بوده، می‌تواند از حقوق خود دفاع کند.

فرآیندهای قانونی

کارمندان می‌توانند در صورت اخراج به دلیل غیبت به مراجع قانونی یا مشاوران حقوقی مراجعه کنند تا از حقوق خود دفاع کنند و شکایت کنند.

اخراج کارگر به دلیل عدم نیاز

کاهش حجم کار، تغییرات ساختاری، مشکلات مالی، یا تغییرات در سیاست‌های سازمانی از جمله دلایلی هستند که ممکن است به اخراج کارگران به دلیل عدم نیاز منجر شوند. این شرایط معمولاً به‌خاطر عواملی خارج از کنترل کارگر و به دلیل تغییر در نیازهای سازمان رخ می‌دهد.

رعایت قوانین و مقررات کار  

کارفرما باید مطابق قوانین کار و با رعایت حقوق کارگر، فرآیند اخراج به دلیل عدم نیاز را انجام دهد. این به معنای اطلاع‌رسانی قبلی، پرداخت حق سنوات و غرامت و ارائه دلایل شفاف برای اخراج است تا حقوق قانونی کارگر حفظ شود.

پرداخت حق سنوات و غرامت  

در صورت اخراج به دلیل عدم نیاز، کارفرما موظف است حقوق و مزایای معوقه، حق سنوات و غرامت را به کارگر پرداخت کند. میزان این مبلغ به مدت زمان همکاری و میزان حقوق کارگر بستگی دارد و باید بر اساس قوانین کار محاسبه شود.

اطلاع‌رسانی قبلی به کارگر  

برای انجام اخراج به شیوه‌ای منصفانه، کارفرما باید به کارگر از پیش اطلاع دهد تا او بتواند برای ترک کار آماده شود. این اطلاع‌رسانی معمولاً بر اساس قوانین کار دارای زمان مشخصی است که باید رعایت شود.

حمایت و مشاوره شغلی  

در برخی از شرکت‌ها، کارفرما برای کمک به کارگران در یافتن شغل جدید، خدمات مشاوره شغلی، یا معرفی به فرصت‌های شغلی دیگر را فراهم می‌کند. این اقدامات می‌تواند به کارگر در سازگاری بهتر با شرایط جدید کمک کند.

امکان شکایت و پیگیری قانونی

اگر کارفرما قوانین مربوط به اخراج به دلیل عدم نیاز را رعایت نکند، کارگر حق دارد به مراجع قانونی مراجعه کند و شکایت خود را ثبت کند. پیگیری قانونی می‌تواند به کارگر کمک کند تا حقوق خود را در صورت نقض توسط کارفرما مطالبه کند.

انواع اخراج کارکنان با توجه به نوع قرارداد

اخراج در قرارداد دائم: در قراردادهای دائم، اخراج تنها با دلایل موجه قانونی و رعایت حقوق و مزایای کارگر امکان‌پذیر است.

اخراج در قرارداد موقت: این نوع اخراج به‌طور معمول در پایان مدت قرارداد انجام می‌شود و کارفرما در صورت عدم نیاز می‌تواند قرارداد را تمدید نکند.

اخراج در دوره آزمایشی: در قراردادهای آزمایشی، اخراج به‌سادگی و با اعلام قبلی امکان‌پذیر است و نیازی به ارائه دلایل مفصل ندارد.

اخراج در قرارداد پروژه‌ای: در قراردادهای پروژه‌ای، اخراج پیش از اتمام پروژه معمولاً تنها با دلایل موجه و پرداخت خسارت یا مزایا امکان‌پذیر است.

اخراج در قرارداد پاره‌وقت: در این نوع قرارداد کاری، اخراج کارمند با توجه به قوانین کار پاره‌وقت انجام می‌شود و کارفرما باید حقوق و مزایای معوقه را پرداخت کند.

قوانین اخراج کارگر

قوانین اخراج کارگر با هدف حفظ حقوق کارگر و تعیین شرایط عادلانه برای کارفرما تنظیم شده‌اند. در ادامه، نکات اصلی قوانین اخراج کارگر آورده شده است:

دلایل موجه اخراج

کارفرما باید دلایل موجه و قانونی برای اخراج داشته باشد؛ این دلایل ممکن است شامل عدم رعایت قوانین کاری، تخلفات اخلاقی، عملکرد پایین یا مشکلات ساختاری سازمان باشد.

اخطار و اطلاع‌رسانی قبلی

کارفرما موظف است پیش از اخراج، کارگر را از تصمیم خود مطلع کند و به او فرصتی برای اصلاح رفتار یا عملکرد بدهد. این هشدار معمولاً به‌صورت کتبی است و در صورت ادامه مشکل، اخراج انجام می‌شود.

پرداخت حق سنوات و مزایا

 کارفرما باید تمامی حقوق معوقه، مزایای قانونی و حق سنوات کارگر را پرداخت کند. این مزایا معمولاً بر اساس مدت همکاری کارگر و شرایط قرارداد تعیین می‌شوند.

عدم تبعیض 

اخراج نباید بر اساس تبعیض‌هایی مانند جنسیت، مذهب، نژاد، وضعیت زناشویی یا مسائل مشابه باشد. قوانین کار از حقوق برابری کارگران در برابر اخراج محافظت می‌کنند.

حق شکایت و پیگیری قانونی

کارگرانی که احساس می‌کنند به‌طور ناعادلانه اخراج شده‌اند، حق دارند به مراجع قانونی مراجعه و شکایت خود را ثبت کنند. پیگیری از طریق مراجع قانونی امکان بازگشت به کار یا دریافت غرامت را فراهم می‌کند.

حفظ حریم خصوصی و احترام

کارفرما باید در فرایند اخراج، با احترام به حقوق شخصی و حریم خصوصی کارگر رفتار کند و از بی‌احترامی یا اعلام دلایل اخراج به‌طور عمومی اجتناب کند.

رعایت قوانین مربوط به قراردادهای خاص

نوع قرارداد (دائم، موقت، آزمایشی یا پروژه‌ای) تأثیر زیادی بر روی شرایط اخراج دارد و کارفرما باید مطابق با قوانین مرتبط با هر نوع قرارداد عمل کند.

شرایط استعفا در قانون کار

شرایط استعفا در قانون کار، معمولا با هدف حفظ حقوق کارگر و رعایت تعهدات متقابل بین کارگر و کارفرما تدوین شده است. در اینجا مهم‌ترین شرایط استعفا در قانون کار آورده شده است:

ارائه درخواست استعفا به‌صورت کتبی: کارگر باید درخواست استعفای خود را به‌صورت کتبی به کارفرما ارائه دهد تا روند رسمی استعفا آغاز شود و برای هر دو طرف مستندات کافی وجود داشته باشد.

مدت زمان اطلاع قبلی: طبق قانون کار، کارگر باید پیش از ترک کار به کارفرما اطلاع دهد. این مدت زمان معمولاً بین یک ماه تا ۳۰ روز است و به کارفرما فرصت کافی برای جایگزینی نیروی کار می‌دهد.

تعهدات مالی و تسویه حساب: کارگر باید تمامی تعهدات مالی یا بدهی‌های احتمالی به کارفرما را قبل از ترک کار تسویه کند و برای دریافت حقوق و مزایا به توافقات تسویه پایبند باشد.

حق بازگشت از استعفا: برخی قوانین کار به کارگر این حق را می‌دهند که تا مدت مشخصی پس از ثبت استعفا (معمولا ۱۵ روز)، در صورت تمایل بتواند درخواست استعفای خود را پس بگیرد.

دریافت حق سنوات و مزایا: کارگر مستعفی معمولا حق دریافت حق سنوات، عیدی و سایر مزایای قانونی خود را دارد. این مزایا بر اساس مدت زمان خدمت او در سازمان محاسبه و پرداخت می‌شود.

رعایت شرایط قرارداد: اگر قرارداد کاری شرایط خاصی برای استعفا تعیین کرده باشد (مانند اطلاع‌رسانی بیشتر یا پرداخت جریمه)، کارگر باید این شرایط را نیز رعایت کند.

استعفا در قراردادهای موقت و پروژه‌ای: در قراردادهای موقت یا پروژه‌ای، شرایط استعفا ممکن است متفاوت باشد و در برخی موارد، کارگر باید تا پایان مدت قرارداد همکاری کند یا تعهدات بیشتری در نظر گرفته شود.

عواقب اخراج کارگر برای کارفرما

  اخراج کارگر برای کارفرما می‌تواند عواقب حقوقی، مالی و حتی اعتباری داشته باشد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

پرداخت حق سنوات و مزایا 

کارفرما باید تمامی حقوق معوقه، حق سنوات، و مزایای قانونی کارگر را بر اساس مدت همکاری او پرداخت کند. این هزینه‌ها می‌تواند در صورت اخراج نادرست یا عجولانه به هزینه‌های بالاتری منجر شود.

احتمال پیگیری حقوقی

در صورتی که کارگر اخراج خود را غیرمنصفانه یا غیرقانونی بداند، می‌تواند از طریق مراجع قانونی اقدام به شکایت کند. اگر کارفرما نتواند دلایل موجه و مستند ارائه دهد، ممکن است به بازگشت به کار یا پرداخت غرامت ملزم شود.

تأثیر منفی بر روحیه کارکنان

اخراج بدون دلیل روشن یا رعایت اصول انسانی می‌تواند باعث کاهش انگیزه و اعتماد سایر کارکنان شود و فضای منفی در محیط کار ایجاد کند.

خسارت به شهرت و اعتبار سازمان

اخراج‌های نامنصفانه ممکن است به اعتبار و وجهه اجتماعی کارفرما لطمه بزند. این مسئله می‌تواند در بلندمدت به کاهش اعتماد نیروی کار و حتی جذب نیروی جدید آسیب برساند.

هزینه‌های جذب و آموزش نیروی جدید

اخراج یک کارگر معمولاً به این معنی است که کارفرما باید فرد جدیدی را برای جایگزینی او جذب و آموزش دهد. این فرآیند زمان‌بر و هزینه‌بر است و نیاز به منابع مالی و انسانی دارد.

کاهش بهره‌وری در کوتاه‌مدت

اگر کارگر اخراج‌شده تجربه و تخصص خاصی داشته باشد، اخراج او می‌تواند باعث کاهش بهره‌وری و ایجاد وقفه در روند کارها شود تا زمانی که نیروی جدید به کار مسلط شود.

پیامدهای احتمالی در محیط رقابتی 

اگر کارگر اخراج‌شده اطلاعات یا مهارت‌های خاصی داشته باشد، ممکن است به سراغ رقبا برود و به آن‌ها کمک کند که در بلندمدت برای کارفرما به ضرر منجر شود.

مراحل شکایت کارگر از کارفرما بابت اخراج

برای شکایت از کارفرما بابت اخراج، کارگر می‌تواند از مسیر قانونی طی مراحل زیر اقدام کند:

ثبت شکایت در اداره کار: کارگر ابتدا باید به اداره کار محل سکونت یا محل کار خود مراجعه و شکایت خود را ثبت کند. در این مرحله، لازم است که فرم‌های مربوطه تکمیل و مستندات اخراج مانند قرارداد کار، نامه اخراج، فیش‌های حقوقی و … ارائه شوند.

ارائه مدارک و مستندات: کارگر باید هرگونه مدرکی که نشان‌دهنده رابطه کاری، سوابق و حقوق دریافتی او است، به اداره کار ارائه دهد. این مدارک می‌توانند شامل قرارداد، فیش حقوقی، کارت حضور و غیاب و … باشند.

تشکیل جلسه هیات تشخیص: پس از ثبت شکایت، اداره کار با دعوت از کارگر و کارفرما یک جلسه به نام “هیات تشخیص” تشکیل می‌دهد. در این جلسه، هر دو طرف ادله و مستندات خود را ارائه می‌کنند و هیئت تشخیص تصمیم اولیه خود را در مورد شکایت صادر می‌کند.

فرجام‌خواهی یا درخواست تجدیدنظر (در صورت نیاز): اگر کارگر یا کارفرما به نتیجه هیات تشخیص اعتراض داشته باشد، می‌تواند ظرف ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ رأی درخواست تجدیدنظر داده و شکایت خود را به هیات حل اختلاف ارجاع دهد.

تصمیم نهایی هیئت حل اختلاف: هیئت حل اختلاف با بررسی مستندات و شنیدن اظهارات طرفین، رأی نهایی خود را صادر می‌کند. رأی این هیئت قطعی و لازم‌الاجراست و در صورت لزوم، قابل پیگیری از طریق دادگاه نیز خواهد بود.

اجرای حکم و پیگیری در دادگاه (در صورت لزوم): اگر کارفرما از اجرای حکم صادر شده امتناع کند، کارگر می‌تواند از طریق دادگستری اقدام کند تا حکم اجرایی شود.

در چه شرایطی کارفرما می‌تواند کارگر را اخراج کند

کارفرما تنها در شرایط خاصی و با دلایل قانونی مشخص می‌تواند کارگر را اخراج کند. در قانون کار ایران، شرایط و مواردی که کارفرما می‌تواند به اخراج کارگر بپردازد، به صورت زیر تعریف شده است:

کوتاهی در انجام وظایف و نقض مکرر قوانین: اگر کارگر به صورت مستمر وظایف کاری خود را به درستی انجام ندهد، یا با رفتارهای مکرر، قوانین و مقررات کاری یا آیین‌نامه‌های داخلی شرکت را نقض کند، کارفرما می‌تواند پس از اخطارهای قانونی، درخواست اخراج دهد.

غیبت‌های غیرموجه و مکرر: اگر کارگر بدون دلیل موجه، چندین بار غیبت کند و این غیبت‌ها بر روند کار تاثیر بگذارد، کارفرما می‌تواند با طی مراحل اخطار، او را اخراج کند.

ارتکاب جرم در محیط کار: اگر کارگر مرتکب جرایمی مانند دزدی، تخریب اموال شرکت، نزاع یا تهدید همکاران شود و امنیت محیط کار را به خطر بیندازد، کارفرما می‌تواند او را اخراج کند.

عدم تطابق با الزامات کاری و حرفه‌ای: اگر کارگر به دلیل عدم مهارت، عدم توانایی یا ناتوانی جسمی قادر به انجام وظایف خود نباشد، کارفرما با طی مراحل قانونی می‌تواند قرارداد را خاتمه دهد.

تغییرات ساختاری یا اقتصادی: در برخی شرایط مانند کاهش هزینه‌ها، تغییرات ساختاری و یا اقتصادی در شرکت، کارفرما ممکن است مجبور به کاهش نیروها باشد. در این شرایط باید موافقت هیات تشخیص اداره کار اخذ شود.

پایان قرارداد موقت: اگر قرارداد کارگر موقت باشد و مدت قرارداد به پایان برسد، کارفرما می‌تواند قرارداد را تمدید نکند و این به عنوان اخراج محسوب نمی‌شود.

سوء رفتار و بدرفتاری‌های شدید: در صورت رفتارهای غیراخلاقی یا سوءرفتارهای مکرر که تاثیر منفی بر محیط کار بگذارد، کارفرما می‌تواند با طی مراحل قانونی، کارگر را اخراج کند.

کسب موافقت هیات تشخیص: در صورتی که دلایل فوق به اثبات نرسد یا کارگر به اخراج اعتراض کند، کارفرما باید دلایل خود را به هیات تشخیص ارائه دهد. هیئت تشخیص پس از بررسی، در مورد موافقت یا عدم موافقت با اخراج تصمیم‌گیری می‌کند.

برای اخراج کارگر چه مراحلی باید طی شود

برای اخراج کارگر، کارفرما باید مراحل مشخصی را طبق قوانین کار ایران طی کند تا از لحاظ قانونی مشکلی پیش نیاید. این مراحل به شرح زیر است:

ارائه اخطارها و مستندسازی تخلفات

 در صورت بروز تخلفات، کارفرما باید ابتدا به صورت مکتوب به کارگر اخطار دهد و تخلفات یا کوتاهی‌های او را ثبت کند. این اخطارها باید مستند و در پرونده کارگر ثبت شوند. اخطارها شامل تذکر کتبی و اخطارهای قانونی هستند که در صورت تکرار تخلف، اخراج قابل بررسی باشد.

ارائه فرصتی برای اصلاح عملکرد

کارفرما موظف است به کارگر فرصتی برای بهبود یا اصلاح رفتارهایش بدهد. این مرحله به این دلیل اهمیت دارد که اگر کارگر دلایل منطقی برای تخلفاتش داشته باشد، آن‌ها را رفع کند و کارش را بهبود ببخشد.

تشکیل پرونده تخلف در اداره کار

پس از اخطارهای لازم و مستندسازی، کارفرما می‌تواند پرونده‌ای برای بررسی دلایل اخراج کارگر در اداره کار تشکیل دهد. در این مرحله، مستندات تخلفات و اخطارها به همراه مدارک و دلایل مربوطه به اداره کار ارائه می‌شود.

تشکیل جلسه هیات تشخیص در اداره کار 

با ارائه پرونده به اداره کار، یک جلسه هیات تشخیص تشکیل می‌شود. در این جلسه کارفرما و کارگر (یا نمایندگان آن‌ها) حضور دارند و مستندات و دلایل خود را ارائه می‌کنند. هیئت تشخیص دلایل و مدارک کارفرما و اظهارات کارگر را بررسی می‌کند.

صدور رای توسط هیات تشخیص

پس از بررسی دلایل و شنیدن نظرات طرفین، هیئت تشخیص رأی خود را اعلام می‌کند. اگر رای به نفع کارفرما باشد، کارگر می‌تواند اخراج شود و اگر رای به نفع کارگر باشد، اخراج نادیده گرفته می‌شود و کارگر به کار بازمی‌گردد.

درخواست تجدیدنظر (در صورت اعتراض)

اگر یکی از طرفین (کارفرما یا کارگر) نسبت به رای هیئت تشخیص اعتراض داشته باشد، می‌تواند درخواست تجدیدنظر بدهد و پرونده به هیات حل اختلاف ارجاع می‌شود. رأی هیأت حل اختلاف قطعی و لازم‌الاجراست.

پیگیری اجرای رای

در نهایت، اگر هیئت رای به اخراج دهد و کارفرما دلایل قانونی و کافی برای اخراج ارائه کرده باشد، اخراج کارگر قانونی خواهد بود. اگر کارفرما با رای صادره موافق نباشد یا کارگر به حق و حقوق خود دست نیابد، می‌توان از طریق دادگستری اقدام کند.

حق و حقوق کارگر اخراج شده در قانون کار

در قانون کار ایران، کارگر اخراج‌شده دارای حقوقی است که کارفرما موظف به پرداخت آن‌هاست. این حقوق و مزایا شامل موارد زیر می‌شود:

پرداخت حقوق و دستمزد معوقه: کارفرما باید تمامی حقوق و دستمزد معوقه کارگر را تا تاریخ اخراج پرداخت کند. این شامل دستمزد پایه، اضافه‌کاری‌ها و هر گونه مزایای مالی است که در قرارداد کاری ذکر شده است.

سنوات خدمت: کارگر اخراج شده به ازای هر سال سابقه کاری، معادل یک ماه حقوق پایه به عنوان سنوات خدمت دریافت می‌کند. حتی اگر قرارداد کارگر موقت باشد، پرداخت سنوات برای دوره‌های کوتاه‌تر از یک سال نیز طبق قانون قابل محاسبه است.

مرخصی‌های استفاده‌ نشده: اگر کارگر از مرخصی استحقاقی سالانه خود استفاده نکرده باشد، کارفرما باید به ازای مرخصی‌های استفاده نشده، مبلغ آن را به کارگر پرداخت کند.

عیدی و پاداش سالانه: کارگر اخراج شده حق دریافت عیدی و پاداش سالانه خود را دارد. این مبلغ بر اساس سابقه کار و حقوق کارگر محاسبه و پرداخت می‌شود و معمولاً معادل حداقل یک تا حداکثر دو ماه حقوق است.

حق بیمه و سوابق بیمه‌ای: کارفرما موظف است حق بیمه کارگر را به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت کند. کارگر اخراج شده می‌تواند از کارفرما بخواهد سوابق بیمه‌ای او به‌طور کامل ثبت و پرداخت شود تا در هنگام بازنشستگی یا بیکاری از خدمات بیمه‌ای بهره‌مند شود.

غرامت اخراج بدون دلیل موجه: اگر کارفرما کارگر را بدون دلیل موجه یا خارج از شرایط قانونی اخراج کرده باشد و این موضوع توسط اداره کار یا هیئت حل اختلاف تایید شود، کارفرما موظف به پرداخت غرامت اضافی به کارگر است. این غرامت ممکن است معادل چند ماه حقوق کارگر باشد که توسط هیات تعیین می‌شود.

بیمه بیکاری: اگر کارگر شرایط دریافت بیمه بیکاری را داشته باشد (از جمله این که اخراج او به دلیل غیرارادی باشد)، می‌تواند از بیمه بیکاری بهره‌مند شود. این بیمه به مدت معین و بر اساس سابقه کار به کارگر پرداخت می‌شود و درخواست آن از طریق اداره کار انجام می‌شود.

صدور گواهی پایان کار: کارگر اخراج شده حق دارد از کارفرما بخواهد گواهی پایان کار با ذکر سوابق کاری و مدت اشتغال را به او ارائه دهد. این گواهی می‌تواند به عنوان مدرکی برای پیدا کردن شغل جدید استفاده شود.

نتیجه‌گیری

اخراج کارگر در قانون کار ایران تنها در شرایطی خاص و با طی مراحل قانونی ممکن است. کارفرما می‌تواند در صورت تخلف‌های مکرر کارگر، عدم تطابق کارگر با شغل، غیبت‌های غیرموجه، ارتکاب جرم در محیط کار، یا تغییرات ساختاری و اقتصادی، پس از مستندسازی تخلفات و اخطارهای مکتوب، اقدام به اخراج کند. در این موارد، باید شکایت به هیات تشخیص اداره کار ارائه شود تا دلایل اخراج بررسی شود و در صورت تایید، رای اخراج صادر شود. همچنین، کارگر اخراج شده حق دریافت تمامی حقوق قانونی، از جمله حقوق معوقه، سنوات، عیدی، و مرخصی‌های استفاده‌نشده را دارد و در صورت اعتراض به اخراج، می‌تواند به هیئت حل اختلاف شکایت کند.