مدیریت منابع انسانی کیست و چه وظایفی را انجام می‌دهد؟

مدیر منابع انسانی یا مدیریت HR یکی از مهمترین بخش‌های یک سازمان یا شرکت است. عملکرد منابع انسانی با کارکنان سازمان است و می‌تواند در بهره‌وری آنها تاثیر بگذارد. بسیاری از کارفرمایان به اهمیت در اختیار داشتن مدیریت قوی منابع انسانی در سازمان خود مطلع هستند و وجود قدرتمند آن را برای سوددهی بسیار مناسب می‌دانند. ما در این مقاله درباره نکات کاربردی زیادی گنجانده‌ایم و از وظایف و اهداف مدیریت منابع انسانی hrm و موارد دیگر حرف زده ایم:

تعریف hrm مدیریت منابع انسانی

مدیریت منابع انسانی یا (Human Resource Management) که به اختصار HRM نیز گفته می‌شود، عبارت است از فرآیند برنامه‌ریزی، جذب، توسعه، بهره‌برداری و حفظ کارکنان برای دستیابی به اهداف سازمان. این یک فرآیند کلی است که شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و اقدامات است که برای کمک به سازمان در به دست آوردن و حفظ کارکنان با استعداد و با انگیزه طراحی شده است. مدیریت منابع انسانی یک حوزه گسترده است که شامل طیف وسیعی از وظایف و مسئولیت‌ها می‌شود.

HRM اهداف مدیریت منابع انسانی

اهداف مدیریت منابع انسانی می‌تواند بسته به اهداف سازمان متفاوت باشد. به عنوان مثال، یک سازمانی که در حال رشد است ممکن است بر جذب و حفظ کارکنان با استعداد تمرکز کند. یک سازمانی که در حال صرفه‌جویی هزینه است ممکن است بر کاهش هزینه‌های نیروی کار تمرکز کند. منابع انسانی باید عملکرد خود را بر مبنای اهداف سازمان منطبق کند. به طور کلی می‌توان گفت وظایف و اهداف مدیریت منابع انسانی می‌تواند این موارد باشند:

جذب و حفظ کارکنان مستعد

این هدف اصلی مدیریت منابع انسانی است باعث توسعه سازمانی می شود. کارکنان با استعداد و با انگیزه می‌توانند به سازمان کمک کنند تا اهداف خود را محقق کند.

افزایش بهره‌وری

مدیریت منابع انسانی می‌تواند با کمک به سازمان در یافتن، جذب، توسعه و حفظ کارکنان با استعداد و با انگیزه، به افزایش بهره‌وری سازمان کمک کند.

کاهش هزینه‌ها

مدیریت منابع انسانی کیست؟ کسی که می‌تواند با بهبود فرآیندهای استخدام و مدیریت عملکرد، به کاهش هزینه‌های نیروی کار کمک کند.

بهبود رضایت شغلی

با ارائه مزایای مناسب، مدیریت منابع انسانی سازمان می‌تواند به ایجاد یک محیط کاری مثبت و ارائه بازخورد و راهنمایی، کمک کند تا به بهبود رضایت شغلی بینجامد.

ایجاد محیط کاری سازنده

یک محیط کاری مثبت و سازنده می‌تواند به افزایش بهره‌وری کارکنان، کاهش هزینه‌ها و بهبود رضایت شغلی کمک کند.

وظایف واحد مدیریت منابع انسانی

واحد مدیریت منابع انسانی می‌تواند با کمک به سازمان در یافتن، جذب، توسعه و حفظ کارکنان با استعداد و با انگیزه، به این مهم کمک کند. وظایف واحد مدیریت منابع انسانی می‌تواند بسته به اندازه و ساختار سازمان متفاوت باشد. سازمان‌های کوچک ممکن است تنها یک یا دو نفر را برای انجام وظایف منابع انسانی داشته باشند. سازمان‌های بزرگ ممکن است یک تیم کامل از متخصصان مدیریت منابع انسانی داشته باشند که هر کدام مسئول یک حوزه خاص هستند.

مسئولیت‌های مدیریت منابع انسانی

مدیریت منابع انسانی (HR) مسئولیت‌ها و وظایف گسترده‌ای را در یک سازمان بر عهده دارد. در زیر به برخی از مسئولیت‌ها و وظایف اصلی مدیر منابع انسانی اشاره شده است:

استخدام و جذب نیروی کار

hrm مدیریت منابع انسانی مسئول استخدام و جذب نیروی کار جدید است. این شامل تحلیل شغل، اعلام و انتشار آگهی استخدام، برگزاری مصاحبه و انتخاب کاندیداها، ارائه پیشنهادهای شغلی و نهایی‌سازی فرآیند استخدام می‌شود.

مدیریت عملکرد

مدیریت منابع انسانی HRM مسئولیت مدیریت عملکرد کارکنان را دارد. این شامل تعیین اهداف، ارزیابی عملکرد، ارائه بازخورد و ایجاد طرح‌های بهبود عملکرد است.

آموزش و توسعه

مدیریت منابع انسانی برنامه‌های آموزش و توسعه را برای کارکنان طراحی و اجرا می‌کند. این شامل آموزش جدیدکاران، برنامه‌های رشد حرفه‌ای، دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های آموزشی است.

مدیریت کارکنان

مدیریت منابع انسانی مسئول مدیریت امور روزمره کارکنان است. این شامل مدیریت بخش‌های مختلف، ارائه مشاوره کاری، مدیریت اختلافات و رفع تنش‌های سازمانی می‌شود.

حقوق و مزایا

مدیریت منابع انسانی مسئول پرداخت حقوق و مزایا به کارکنان است. این شامل تعیین حقوق و دستمزد، مدیریت سیستم حق بیمه‌ها و سودمندی‌ها، تعیین سیاست‌های ماموریت و تعطیلات است.

توسعه سیاست‌ها و رویه‌ها

مدیریت منابع انسانی مسئول توسعه و اجرای سیاست‌ها و رویه‌های مربوط به منابع انسانی است. این شامل تهیه و به‌روزرسانی سند‌ه تکمیل مسئولیت‌ها و وظایف مدیریت منابع انسانی:

توسعه فرهنگ سازمانی

مدیریت منابع انسانی مسئول توسعه و حفظ فرهنگ سازمانی است. این شامل ارزیابی و تعیین ارزش‌ها و اصول سازمانی، ایجاد برنامه‌های موثر برای ارتقاء فرهنگ سازمانی و اجرای فعالیت‌های تیم بیلدینگ است.

مدیریت کارایی و بهره‌وری

مسئولیت مدیریت منابع انسانی شامل بهبود کارایی و بهره‌وری کارکنان است. این شامل ارزیابی و بهینه‌سازی ساختار سازمانی، طراحی سیستم‌های پاداش و تشویق، مدیریت تغییر و بهبود فرآیندها می‌شود.

مدیریت رفاه و خدمات کارکنان

مدیریت منابع انسانی مسئول فراهم‌کردن رفاه و خدمات مورد نیاز کارکنان است. این شامل برنامه‌های سلامت و بهداشت، مزایای اجتماعی، مرخصی و تعطیلات، تسهیلات و خدمات آموزشی و تفریحی است.

مدیریت توازن کار و زندگی

مدیریت منابع انسانی مسئول حمایت از توازن کار و زندگی کارکنان است. این شامل ارائه سیاست‌ها و برنامه‌های انعطاف‌پذیری زمانی، کار از راه دور، ترکیب کار و خانواده و ارائه خدمات مرتبط با توازن کار و زندگی است.

مدیریت تعارض کار-خانواده

مدیریت منابع انسانی مسئول مدیریت تعارض کار-خانواده است. این شامل ارائه سیاست‌ها، برنامه‌ها و تسهیلاتی است که به کارکنان امکان می‌دهد تعادل بیشتری بین وظایف خانوادگی و شغلی خود داشته باشند.

مدیریت توسعه سازمانی

مدیریت منابع انسانی مسئول توسعه سازمانی است. این شامل برنامه‌ریزی استراتژیک منابع انسانی، تحلیل و برنامه‌ریزی نیروی کار، توسعه ساختار سازمانی و فرآیندهای بهبود است.

فرآیند مدیریت منابع انسانی

مدیریت منابع انسانی سازمان فرآیندی است که به شرکت‌ها و سازمان‌ها کمک می‌کند تا از نیروی کار خود به بهترین نحو استفاده کنند. این فرآیند شامل طیف وسیعی از فعالیت‌ها از جمله استخدام، آموزش، ارزیابی عملکرد، جبران خسارت و توسعه حرفه‌ای است. فرآیند HRM به طور کل نشان دهنده فلسفه مدیریت منابع انسانی هستند.

چارت سازمانی مدیریت منابع انسانی

چارت سازمانی مدیریت منابع انسانی (HRM) در سازمان‌های بزرگ ممکن است به شکل پیچیده‌تر و گسترده‌تر نسبت به سازمان‌های کوچک‌تر باشد، به ویژه اگر سازمان فعالیت‌های بسیار متنوع و گسترده‌ای داشته باشد. این واحدها ممکن است با توجه به نیازها و مسئولیت‌های سازمان، گسترش یابند یا تغییر کنند. همچنین، در برخی سازمان‌ها ممکن است بخش‌های دیگری مانند ارتباطات داخلی، فرهنگ سازمانی، یا مدیریت تغییر نیز تحت مدیریت منابع انسانی قرار گیرند. در چارت سازمانی HRM معمولا می‌توان چندین بخش یا واحد را تشخیص داد:

واحد استراتژی و برنامه‌ریزی منابع انسانی:

• تعیین استراتژی‌ها، سیاست‌ها، و برنامه‌های کلان منابع انسانی
• تحلیل نیازهای منابع انسانی و پیش‌بینی توسعه آتی
• مشارکت در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و راهبردی سازمان

واحد استخدام و انتخاب:

• مدیریت فرآیندهای استخدام، گزینش، و آموزش مقدماتی
• ارتباط با بازار کار و منابع استخدامی
• اجرای برنامه‌های استخدام جهت تأمین نیروی کار مؤثر و کارآمد

واحد آموزش و توسعه:

• برنامه‌ریزی، طراحی، و اجرای برنامه‌های آموزشی و توسعه حرفه‌ای
• ارزیابی نیازهای آموزشی و توسعه کارکنان
• ارتباط با دوره‌های آموزشی خارجی و منابع آموزشی

واحد ارزیابی عملکرد و پاداش:

• ارزیابی عملکرد کارکنان و تأمین بازخورد مداوم
• طراحی و اجرای سیستم‌های پاداش و تشویق
• مدیریت مسائل عملکردی و پیشنهادات بهبود

واحد رفاه و فرهنگ سازمانی:

• ایجاد و حفظ فرهنگ سازمانی مثبت و حمایتی
• مدیریت برنامه‌های رفاهی و فعالیت‌های تعاملی
• حل اختلافات و مسائل رفاهی کارکنان

واحد مدیریت حقوق و دستمزد:

• مدیریت سیستم‌های حقوق و دستمزد، اعتبارات، و مزایای اضافی
• پیگیری و رسیدگی به مسائل مالی و مالیاتی مرتبط با حقوق و دستمزد
• ارتباط با دپارتمان مالی جهت تأمین منابع مالی مرتبط

واحد ارتباطات و روابط عمومی منابع انسانی:

• ارتباط با کارکنان و ترویج سیاست‌ها و برنامه‌های منابع انسانی
• ارتباط با رسانه‌ها، جامعه، و مراکز دیگر در زمینه منابع انسانی
• توسعه و نگهداری نام و سطح مسئولیت‌پذیری دپارتمان منابع انسانی
• در یک تقسیم‌بندی دیگر ممکن است که چارت سازمانی در بخش منابع انسانی به گونه زیر در سازمان تنظیم شود:

اصول مدیریت منابع انسانی

اصول HRM مجموعه‌ای از قواعد و دستورالعمل‌هایی هستند که برای هدایت فرآیند مدیریت منابع انسانی در سازمان‌ها استفاده می‌شوند. مجموعه اصولی که در واحد مدیریت منابع انسانی هر سازمان به اجرا درمی‌آید، در واقع راه‌حلی‌ست برای چالش‌های مدیریت منابع انسانی. این راه‌حل‌ها و اصول مدیریت برخی مواقع به صورت خاص فقط در یک سازمان اجرا می‌شود و در برخی دیگر از موارد جنبه عمومی دارد. برخی از اصول کلیدی مدیریت منابع انسانی عبارتند از:

• عدالت و انصاف: کارکنان باید به طور عادلانه و منصفانه رفتار شوند، صرف نظر از نژاد، مذهب، جنسیت، یا هر عامل دیگری.
• احترام: کارکنان باید با احترام و کرامت رفتار شوند.
• شفافیت: کارکنان باید در مورد سیاست‌ها و فرآیندهای منابع انسانی سازمان آگاه باشند.
• مسئولیت‌پذیری: کارکنان باید برای عملکرد خود مسئول باشند.
• همکاری: کارکنان باید با یکدیگر همکاری کنند تا به اهداف سازمان دست یابند.
• برنامه‌ریزی منابع انسانی: این مرحله شامل ارزیابی نیازهای نیروی کار سازمان در حال حاضر و آینده است.
• جذب و استخدام: این مرحله شامل یافتن و استخدام افراد مناسب برای سازمان است.
• توسعه و حفظ کارکنان: این مرحله شامل آموزش، ارزیابی عملکرد و ارائه پاداش به کارکنان است.
• پایان کار: این مرحله شامل مدیریت خروج کارکنان از سازمان است.

تفاوت مدیریت پرسنل و مدیریت منابع انسانی

مدیریت پرسنل و مدیریت منابع انسانی (HRM) دو رویکرد مختلف به مدیریت نیروی کار در یک سازمان هستند، با تأکید بر جوانب مختلف و با دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به نیروی انسانی و نقش آن در سازمان. مدیریت منابع انسانی به یک رویکرد استراتژیک‌تر و جامع‌تر نسبت به مدیریت نیروی کار توجه دارد، در حالی که مدیریت پرسنل به تمرکز بر وظایف و فعالیت‌های اداری و تاکتیکی تمایل دارد. به صورت کلی تفاوت‌های این دو عبارتند از:

مدیریت پرسنل

• تأکید بر وظایف و فعالیت‌های اداری مرتبط با پرسنل، مانند پردازش حقوق و دستمزد، امور قراردادها و مسائل مرتبط با استخدام و انتقالات.
• تمرکز بر مدیریت روابط فردی با کارکنان، نظارت بر اجرای قوانین و مقررات سازمان و ارتباط با دپارتمان‌های مختلف برای انجام وظایف اداری.
• معمولا همراه با تأکید بر مسائل تاکتیکی و عملی است.

مدیریت منابع انسانی (HRM)

• تأکید بر استراتژی‌ها و سیاست‌های مرتبط با مدیریت نیروی کار به منظور دستیابی به اهداف سازمانی.
• تمرکز بر توسعه و ارتقاء نیروی کار از طریق آموزش و توسعه حرفه‌ای، ارزیابی عملکرد، و ساخت و تقویت فرهنگ سازمانی.
• مشارکت فعال در تصمیم‌سازی‌های استراتژیک مرتبط با نیروی کار و همچنین تأثیرگذاری بر ارتقاء فرهنگ سازمانی و رفتار کارکنان.

نکات کلیدی مدیریت منابع انسانی

با کارکنان ارتباط موثر برقرار کنید

HRM باید روابط کاری موثری را با کارکنان برقرار کند و به حل و فصل اختلافات و مشکلات کمک کند. ایجاد فضای کاری سالم و ارتقاء ارتباطات مثبت و همکاری بین اعضای سازمان، نقش مهمی در مدیریت روابط کاری دارد.

سیستم پاداش منصفانه داشته باشید

سیستم پاداش و پرداخت منصفانه و عادلانه برای کارکنان، انگیزه آن‌ها را افزایش می‌دهد. HRM باید سیستمی را برای تعیین حقوق و دستمزد، پاداش‌های مالی و مزایا غیرمالی تدوین کند.

شنونده خوبی باشید

مدیر منابع انسانی باید در مقابل مشکلات کارکنان و صحبت‌های آنها شنونده با حوصله و خوبی باشد. در بسیاری از اوقات، کارکنان نیاز به شنیده شدن حرف‌هایشان دارند. در مدیریت منابع انسانی سازمان، یکی از شگردها، آمادگی شنیدن نظرات دیگران در ارتباط با مشکلاتشان در سازمان است و مدیر باید با آغوش باز از بازخوردها استقبال کند. البته لازمه این گوش شنوا، داشتن خط مشی خاصی در مورد ارتباط باز است.

جمع‌بندی

همانطور که اشاره شد مدیریت منابع انسانی (HRM) مجموعه عملکردی‌ست که به شرکت‌ها و سازمان‌ها کمک می‌کند تا از نیروی کار خود به بهترین نحو استفاده کنند. این فرآیند شامل طیف وسیعی از فعالیت‌ها از جمله استخدام، آموزش، ارزیابی عملکرد، جبران خسارت و توسعه حرفه‌ای است. مدیریت HR یک فرایند پویا است که باید با نیازهای سازمان و تغییرات بازار کار سازگار باشد. روندهای مدیریت منابع انسانی به طور مداوم در حال تغییر هستند. برخی از روندهای کلیدی مدیریت منابع انسانی عبارتند از:

• افزایش اهمیت استعدادیابی و توسعه
• توجه بیشتر به سلامت و رفاه کارکنان
• استفاده از فناوری برای بهبود کارایی فرآیندهای منابع انسانی
• تنوع و فراگیری در نیروی کار